Brama dominikańska w Jarosławiu

Główna brama prowadząca na teren zespołu klasztornego OO. Dominikanów w Jarosławiu wzniesiona została w połowie XVIII w., a jej powstanie jest integralnie związane z odbywającymi się w mieście wielkimi uroczystościami uświetniającymi koronację cudownej figury piety w 1755 r. W hucznych uroczystościach trwających osiem dni uczestniczyło około 30 tysięcy wiernych, a obchody uświetniono sztucznymi ogniamii muzyką. Na trasie procesji prowadzącej z centrum Jarosławia do zamiejskiego kościoła MB Bolesnej wzniesiono szereg bram, z których ostatnia, stanowiąca wejście na teren klasztorny jest jedyną zachowaną i zapewne też najokazalszą.

Bramę wzniesiono w formie nawiązującej do łuku triumfalnego, z szerokim, półkoliście zamkniętym przejazdem pośrodku, i dwoma furtkami po bokach. Elewację urozmaicono detalem architektonicznym w postaci boniowanych pilastrów i gzymsów, a także sztukateriami, rzeźbami, malowidłami i elementami metalowymi.

Kompleksowe prace remontowo-konserwatorskie przy bramie przeprowadzono w latach 2017 – 2018, a w ich toku dokonano kilku ciekawych odkryć. Ustalono miedzy innymi że niemal wszystkie gładkie tynki i większość profili wymieniono w czasie poprzednich remontów (najprawdopodobniej jeszcze w XIX w.). Jednak na jednej ze ścian, w górnej partii bramy spod warstw przemalowań odsłonięto fragment historycznych tynków z intensywną ugrową kolorystyką. W różnych miejscach odnaleziono również zachowane niewielkie fragmenty pierwotnych profili o beżowej kolorystyce. A także ślady kolorystyki i złoceń na  płaskorzeźbie symbolizującej siedem boleści Matki Bożej, umieszczonej w tondzie na wewnętrznej elewacji bramy. Dokonane odkrycia z dużą dozą prawdopodobieństwa pozwoliły na przywrócenie bramie jej pierwotnej bardzo intensywnej kolorystyki.

Równie ciekawego odkrycia dokonano przy kamiennych popiersiach ustawionych na wewnętrznej elewacji bramy. Po ich oczyszczeniu z przemalowań i nawarstwień brudów i zapraw okazało się, ze rzeźby, które obecnie przedstawiają niezidentyfikowanych świętych dominikańskich w habitach z wyraźnie zarysowanymi kapturami, pierwotnie przedstawiały świętych jezuickich w typowych strojach z kołnierzami i koloratkami. Najprawdopodobniej w czasie jednego z remontów prowadzonych w XIX w. rzeźby przerobiono na potrzeby aktualnego użytkownika. Przemodelowano wówczas całkowicie stroje, ukrywając jezuickie kołnierze pod doklejonymi z zaprawy dominikańskimi kapturami.

Najważniejszym odkryciem było jednak odsłonięcie na sklepieniu bramnym, pierwotnej dekoracji malarskiej wykonanej w technice fresku. Centrum przedstawienia stanowi wpisane w okręgu imię Maria zwieńczone koroną w otoczeniu uskrzydlonych anielskich główek obramowanych po bokach oraz rokokową ornamentyką na arkadach przejazdu. Również ta, odkryta w czasie prac dekoracja wyróżnia się intensywnością kolorystyki potwierdzając niejako kolorystykę elewacji.