Kamienica Strisowera na ul. Grunwaldzkiej 18 Jarosławiu

Kamienica przy ul. Grunwaldzkiej 18 wzniesiona została w 1899 r. i zwyczajowo nazywana jest kamienicą Strisowera od nazwiska jej pierwszego właściciela - jarosławskiego przedsiębiorcy, wiceburmistrza, przewodniczącego gminy żydowskiej, aktywnego członka licznych towarzystw, w tym współzałożyciela jarosławskiego „Sokoła” – Juliusza Strisowera.

Wzniesiona przez Strisowera kamienica to obszerny trzykondygnacyjny budynek o trzech dekoracyjnych elewacjach i niezwykle eksponowanej lokalizacji w środkowej części ul Grunwaldzkiej, w narożniku ul. Grunwaldzkiej, Szkolnej i Św. Ducha. Kamienica wyróżnia się wspaniałym, wysokim, mansardowym dachem o wybrzuszonych dolnych połaciach pokrytych blaszaną łuską i zwieńczonych płycinowym fryzem i profilowanymi gzymsami, które również wykonano z blachy.

Doświetlenie strychu zapewniono poprzez umieszczone na mansardzie ozdobnych blaszanych lukarn z okrągłymi okienkami oraz poprzez okna (okrągłe i prostokątne zwieńczone półkoliście) umieszczone w wieńczących elewacje szczytach (w narożnikach i na osiach elewacji). Elewacje budynku posiadają wysmakowany, neorenesansowy detal architektoniczny w postaci pasowych boni parteru, gzymsów kordonowych i wieńczących, opasek okiennch ozdobionych konsolami i kluczami, pilastrów o jońskich i komporytowych kapitelach. Partia pierwszego piętra posiada bogatszą dekorację sztukatorską w postaci płyt podokiennych, partii nadokiennych i fryzu, o motywach arabeskowych.


Skromniejszą partię drugiego piętra wieńczy fryz ze sztukatorskimi festonami oraz kroksztyny wspierające gzyms. Dekoracja szczytów składa się ze spływów wolutowych, pilastrów gzymsów oraz konch i kulistych sterczyn w zwieńczeniach. Niegdyś największą ozdobę elewacji stanowiły figury atlantów wspierających balkony (dzisiaj silnie uszkodzonych i osłoniętych siatkami).


Należy podkreślić, że kamienica ta jest równie interesująca na zewnątrz jak i od środka. Pierwotnie parter budynku przeznaczony był pod usługi (restauracja funkcjonowała tam od czasu powstania budynku, przez niemal sto lat), a na piętrach znajdowały się mieszkania oraz gabinety. Od strony ul. Grunwaldzkiej znajduje się główne wejście z sienią wejściową i reprezentacyjna klatka schodowa, natomiast od drugiej strony budynku obszerna sień przejazdowa z służbową, krętą klatką schodową. Reprezentacyjna klatka schodowa jest bardzo przestronna, rozplanowana na rzucie kwadratu, z trójbiegowymi schodami i z kwadratowa duszą. Wnętrze doświetlone jest wielkimi oknami zajmującymi znaczna część ściany wychodzącej na podwórze.


Sień i wnętrze reprezentacyjnej klatki ozdobione są sztukateriami (i być może zamalowanymi dziś polichromiami), zachowały się oryginalne wzorzyste posadzki, metalowa balustrada schodów wraz z słupami latarni przy wejściach na schody na parterze i piętrze. Należy zaznaczyć, że pierwotnie okna i drzwi klatki schodowej posiadały przeszklenia z trawioną i grawerowaną dekoracją arabeskową oraz maszkaronami, z której do dzisiaj zachowało się okazałe przeszklenie w nadświetlu drzwi pomiędzy klatką, a sienią oraz znaczna część pierwotnych dekorowanych przeszkleń w oknach. Ze względu na kruchość materiału i wynikającą z tego faktu łatwość zniszczenia, można uznać, że tak spory zespół trawionych i grawerowanych przeszkleń zachowanych pierwotnie w jednym wnętrzu stanowi w skali regionu prawdziwy unikat godny zachowania, ochrony oraz konserwacji.

Warto zaznaczyć, że w kamienicy od wielu lat, etapami, na miarę pozyskiwanych przez Wspólnotę funduszy, realizowane są prace remontowe związane z koniecznością wymiany zniszczonego pokrycia dachu (w roku bieżącym realizowany jest ostatni już etap tych działań). Zakończenie prac przy dachu pozwoli rozpocząć działania przy kolejnych wymagających pilnej interwencji elementach budynku, takich jak elewacja a w szczególności balkony i nadmienione wyżej oryginalne okna klatki schodowej z dekoracyjnymi przeszkleniami.