Konserwacja kamienicy przy ul. Kraszewskiego 37 w Jarosławiu

Kamienica przy ul. Kraszewskiego 37 w Jarosławiu  wzniesiona została w latach 1910-1913 według projektu wziętego przemyskiego architekta inż. Stanisława Majerskiego. Jest to jednopiętrowa budowla zlokalizowana w półzwartej zabudowie ul. Kraszewskiego - jednaj z najbardziej reprezentacyjnych ulic Jarosławia, prowadzącej od ul. Grunwaldzkiej do parku miejskiego.
             Kamienica wyróżnia się indywidualnie opracowaną fasadą ze skrajnym ryzalitem i pseudoryzalitem zwieńczonymi szczytami, arkadową loggią na pierwszym piętrze i tarasem nakrytym szklanym baldachimem o metalowej konstrukcji. Pomimo dość późnej metryki wystrój elewacji utrzymany jest w silnie historyzujących formach, wykorzystujących elementy neoromańskie i neogotyckie, a jedyne echa „nowoczesności” pobrzmiewają w metalowej balustradzie tarasu, głównych drzwiach wejściowych czy podziałach nadświetli okien. 
              W roku 2014 obraz kamienicy przedstawiał się raczej smutno. Szara odrapana i łuszcząca się elewacja, skorodowany dach, zniszczone drzwi i i właściwie wszystko wymagające konserwacji i do w większości puste okna mówiące o braku użytkowników nie malowały dla budynku świetlanej przyszłości, jednak stało się inaczej.
              W latach 2015-2020 wykonano w kamienicy bardzo duży zakres prac remontowo-konserwatorskich. Wszelkie działania remontowe kamienicy poprzedzone zostały opracowaniem program prac konserwatorskich oraz projektu budowlanego.
            W pierwszej kolejności prace swym zasięgiem objęły kompleksową konserwację i częściową rekonstrukcję stolarki okiennej oraz konserwację pokrycia dachu. Należy podkreślić, ze w toku prac zachowane zostały wszystkie oryginalne ościeżnice okien oraz skrzydła wewnętrzne, natomiast większość skrzydeł zewnętrznych ze względu na stan zachowania wymagała rekonstrukcji. Zachowano oryginalne okucia okienne, w tym klamki oraz tak niegdyś popularne zawrotnice z dekoracyjnymi wajchami. Wszystkim oknom przywrócono pierwotną „gołąbkową” kolorystykę. Pokrycie dachu (prawdopodobnie pierwotne) zostało oczyszczone z nawarstwień farb i korozji, dokonano niezbędnych dekarskich napraw oraz uzupełnień i wymian obróbek blacharskich, a całość pomalowano w jasnoszarej kolorystyce. 
              W kolejnych etapach wykonano izolację fundamentów, remont elewacji zachodniej (podwórzowej) i północnej (ściany szczytowej). We wnętrzu sieni i klatki schodowej wykonano badania konserwatorskie, w wyniku których stwierdzono, że powierzchnie wszystkich ścian i sufitów pokrywa stosunkowo prosta w formach jednak dość dobrze zachowana dekoracja malarska. W kolejnym roku przeprowadzono I etap prac konserwatorskich przy odkrytych malowidłach sieni i klatki schodowej w zakresie ich odsłonięcia spod przemalowań i utrwalenia. W tym samym czasie wykonano pełną konserwacje głównych drzwi wejściowych do budynku w których dokonano naprawy konstrukcji, uzupełnienia detalu oraz, a także wykonano nową powłokę ochronną . 
              W 2019 r. przystąpiono do kompleksowych prac konserwatorskich przy elewacji frontowej budynku. W pierwszej kolejności, jeszcze przed rozpoczęciem prac, pogłębione zostały badania elewacji przeprowadzone na całej jej powierzchni, które potwierdziły, że znaczna część detalu architektonicznego wykonana jest w cemencie romańskim i poza drobnymi uszkodzeniami, brakami i charakterystycznymi spękaniami oraz pokrywającymi je w części zacierkami cementowymi, zachowana jest w dość dobrym stanie. Ustalono również, 
że pokrywające całą elewację boniowane tynki są wykonane wtórnie i tylko w kilku miejscach udało się odnaleźć łaty pierwotnego tynku w dość intensywnej, barwionej w masie brązowawej kolorystyce oraz z odbiegającym nieco od obecnego układem boni. 
Prace wykonane w 2019 r. polegały przede wszystkim na podklejeniu i wzmocnieniu detalu architektonicznego oraz na usunięciu w całości wtórnych (słabych technologicznie) tynków. Na całej elewacji wykonano również nowy tynk podkładowy stanowiący podłoże dla planowanych tynków barwionych w masie.
             W 2020 r. przy elewacji frontowej wykonano wypełnienia detalu architektonicznego oraz scalono kolorystycznie partie uzupełniane do partii zapraw oryginalnych. Wykonano na całej elewacji nowe tynki barwione w masie nawiązujące kolorystyką do odnalezionych w poprzednim sezonie łat tynków pierwotnych oraz wykonano siatkę boniowania wraz z podmalowaniem fug w odcieniu szarości. 
We wnęce loggi zrekonstruowano brązowe wymalowanie ścian i „gołąbkowy” sufit wraz z rozdzielającym je malarskim geometrycznym fryzem. W partii cokołu oczyszczono pierwotne tynki i uzupełniono ich ubytki oraz scalono kolorystycznie o partii oryginalnych.
                Na zakończenie należy podkreślić, że zrealizowane dotychczas działania są zasługą świadomych i cierpliwych właścicieli obiektu, a właściwie jednej osoby która na swoje barki wzięła wszystkie, niekiedy uciążliwe obowiązki, sprawy organizacyjne, znaczną część finansów, a także ciągłą współpracę z Urzędem Konserwatorskim. Rozłożony na wiele etapów, przemyślany i konsekwentny proces konserwatorski, który poprzedzony kompleksowymi badaniami, dał w rezultacie efekt co najmniej zadowalający i zasługujący na naśladowanie. Liczymy że w kolejnych latach ta owocna współpraca będzie kontynuowana i uda się zakończyć prace konserwatorskie przy polichromiach ścian i sufitów sieni i klatki schodowej oraz znajdującą się tam równie ciekawą stolarkę drzwiową prowadzącą do mieszkań.