Nie wszyscy mają możliwość zaglądnięcia w różne zakamarki historycznych siedzib władz miejskich. Korzystając z tematu drobnego remontu planowanego w rzeszowskim ratuszu odwiedziliśmy ten zabytek i Państwu prezentujemy.
Budynek ratusza jako tradycyjna siedziba władz miejskich stanowi reprezentacyjny dla miasta gmach użyteczności publicznej.
Pierwszy drewniany ratusz w Rzeszowie istniał już w XIV w., co poświadcza akt lokacyjny miasta z 1427 r., wystawiony przez Piotra Lunaka z Wiśnicza i Stogniewa z Szumska, ówczesnych właścicieli Rzeszowa. Po wielkim pożarze w 1576 r. ratusz spłonął. Do jego odbudowy przystąpił Adam Rzeszowski, ostatni z tego rodu właściciel miasta. Brakuje jednak historycznych przekazów co do efektu prowadzonych prac oraz dalszych dziejów budynku. Z istniejących źródeł dowiadujemy się, że nowy ratusz wybudowano ok. 1591 r. na polecenie Mikołaja Spytka Ligęzy ówczesnego właściciela miasta. Był to niewielki murowany budynek z gankiem, przedsionkiem i wieżą, otoczony licznymi kramnicami. Ratusz ten spłonął podczas najazdu księcia Siedmiogrodu Jerzego Rakoczego w 1657 r. Został odbudowany w II poł. XVII w. jako budynek dwukondygnacyjny z dachem czterospadowym, zwieńczonym czteroboczną drewnianą wieżyczką, pierwotnie z otwartą latarnią oraz attyką w elewacji wschodniej. Ok. 1730 r. remont i rozbudowę ratusza przeprowadzono pod kierownictwem Karola H. Wiedemanna, architekta i budowniczego na dworze Lubomirskich. Był to obiekt o zróżnicowanej bryle z wieżą zegarową. Ratusz został przebudowany prawdopodobnie ok. 1820 r. przez Johana Burgallera, architekta działającego w tym czasie w Rzeszowie, udokumentowany jako budynek w charakterze skromnego klasycyzmu.
Kolejny większy remont przeprowadzono w latach 1895-1898 według projektu Franciszka Skowrona, nadradcy budowlanego Namiestnictwa we Lwowie, nadając ratuszowi formę architektoniczną w stylu neogotyckim i neorenesansowym. Wówczas dobudowano II piętro, ukształtowano na nowo wnętrza oraz powiększono klatkę schodową. Dach pokryty był dachówką ceramiczną ułożoną w dekoracyjne rombowe wzory. Projekt wnętrz wykonał Kazimierz Hołubowicz, sztukaterie i elementy betonowe - Piotr Harasimowicz ze Lwowa i rzeźbiarz Praliński, elementy kamienne – rzeszowski kamieniarz Franciszek Janik. Orzeł umieszczony nad wschodnią elewacją wykonał Jan Daschek ze Lwowa, dekorację malarską Sali posiedzeń – malarz Szczurowski ze Lwowa, witraże – Henryk Schapira, prace kowalskie – Michał Woźniak.
Zachował się zegar zbudowany w firmie: Ludwik Hainz. Fabryka zegarów, która na Wystawie Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie z 1909 r. opisana była w następujący sposób: (Pawilon Wielkiego Przemysłu) „Ludwik Hainz. Fabryka zegarów Adres: Praga w Czechach. Rok założenia - 1836. Wyroby własne, zegary wieżowe, wahadłowe, elektryczne, sygnałowe. Reprezentanci w Austryi, Rosji, krajach Bałkańskich, Wschodnich i Królestwie Polskiem.” (za: http://www.wystawa1909.pl/index.php?menu=spis-wystawcow&wiecej=wiecej&lp=267&gr=5b)
Podczas II wojny światowej budynek uległ dewastacji, zniszczono wystrój rzeźbiarki i malarski. Wygląd zewnętrzny ratusza z małymi zmianami przetrwał do chwili obecnej, natomiast we wnętrzu nastąpiły zmiany w trakcie kolejnych remontów. W latach 1993-1996 przeprowadzono gruntowny remont, rekonstrukcję i modernizację obiektu.
Reprodukcje za: „Prawdy i legendy o rzeszowskim Ratuszu” oprac. Barbara Bokota-Tomala, Irena Gałuszka, Paulina Koń, Rzeszów 2018
Fot. B. Podubny WUOZ z/s w Przemyślu
