Wpis do Rejestru założenia dworskiego w Wydrnej

Założenie dworskie w Wydrnej położone jest w południowej części wsi, na początku jej zabudowy, po prawej stronie drogi prowadzącej z Dydni w kierunku Izdebek i Brzozowa. Główna jego część zlokalizowana jest na działce nr 736 graniczącej od południa i zachodu z niewielkim potokiem i rosnącymi po jego obu stronach drzewami. Dwór, tzw. dolny znajduje się w północno-zachodniej części zespołu. Wybudowany prawdopodobnie w 1845 roku. Ustawiony kalenicowo na osi płn.-zach. – płd. wsch. usytuowany jest na zboczu opadającym w kierunku południowo-zachodnim. Jest to budynek murowany z kamienia i cegły, parterowy na wysokim cokole, częściowo podpiwniczony, z użytkowym poddaszem. Zbudowany został na rzucie litery L, przy czym krótszy bok to dobudowane w okresie późniejszym skrzydło. Wejście do dworu prowadzi przez czterofilarowy podcień usytuowany na osi starszej części budynku, nad którym znajduje się facjata z balkonem. Dwór ma dach czterospadowy z mansardowymi facjatami w części głównej, kryty dachówką ceramiczną. Od strony płd.-wsch. znajduje się dobudowany taras kryty stropodachem. Przy elewacji północnego skrzydła znajduje się drewniana przybudówka.

Elewacje dworu są pozbawione dekoracji architektonicznej. Elewacja frontowa płd.-zach. jest pięcioosiowa, symetryczna względem głównego wejścia. Na osi wejścia są drzwi balkonowe facjaty flankowane oknami; boczne facjaty umieszczone są nad oknami parteru. Część elewacji frontowej odpowiadająca dobudowanemu skrzydłu jest dwuosiowa z facjatą nad drugą osią w dachu. Elewacja płn.-zach. jest czteroosiowa z wejściem do piwnicy w północnej części dworu. Elewacja płn.-wsch. ma w starszej części drzwi oraz okno, na szerokości skrzydła jest ślepa. W elewacji płd.-wsch. są drzwi na taras i okno a na poddaszu facjata. Wnętrze dworu zachowało oryginalny układ pomieszczeń, w większości stolarkę okienną i drzwiową, podłogi z desek dębowych ułożonych w kwadraty oraz piece.

Spichlerz dworski, usytuowany w kierunku północnym od dworu jest budynkiem drewnianym konstrukcji zrębowej. Ma dach dwuspadowy kryty blachą układaną na rąbek stojący. Budynek ten, zaznaczony na planie katastralnym został zbudowany przed 1851 rokiem.

Dwór w Wydrnej otoczony jest rozległym parkiem ze starodrzewem z 1 poł. XIX w., którego główny człon stanowią graby i lipy, rozciągającym się na osi płn.-zach. – płd. wsch. Jego układ jest w dalszym ciągu czytelny. Na obszarze objętym niniejszym postępowaniem w odległości ok. 15 m od dworu w kierunku północnym na wale ziemnym znajduje się aleja grabowa o szerokości ok. 4 m, przy której rośnie dąb – pomnik przyrody; drugie drzewo o parametrach pomnika przyrody – lipa znajduje się przy wjeździe do dworu. Aleja grabowa styka się w połowie szerokości obecnej działki dworskiej z drugą gorzej zachowaną aleją grabową oddzielającą sad od dworu. Nasadzenia alei grabowych zostały dokonane zapewne w k. XIX w. Od strony południowej granicę założenia wyznacza linia drzew rosnących po obu stronach potoku. Do dworu prowadzi aleja przechodząca przez mostek na potoku i bramę składającą się z 2 murowanych słupów, żeliwnych odbojników i drewnianych skrzydeł i zakończona tuż przed gankiem niewielkim gazonem. Po lewej stronie alei zachował się ślad stawu, natomiast po prawej rośnie lipa o wymiarach pomnika przyrody. Od strony południowej założenie dworskie ma drewniane ogrodzenie.

Dwór tzw. dolny został wzniesiony z inicjatywy jednego z braci Sękowskich Jana Edwarda władającego folwarkiem obejmującym dolną częścią wsi. Skrzydło zachodnie zostało dobudowane w 2 połowie XIX wieku przez Franciszka Gedla ożenionego z córką Sękowskiego. Właściciele założenia dworskiego w Wydrnej Dolnej byli znanymi w regionie działaczami i społecznikami a dwór stanowił ośrodek spotkań lokalnych działaczy i znamienitych osobistości. Franciszek Gedel był znanym działaczem w regionie i pełnił wiele funkcji publicznych; zasiadał m.in. w latach 1877-1882 w Sejmie Krajowym IV kadencji. Kolejny właściciel Kazimierz Kling był profesorem chemii w AGH w Krakowie, Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie oraz na Politechnice Warszawskiej; wykładał także na Politechnice Lwowskiej i Uniwersytecie w Stambule. W dniu 21 lipca 1929 roku przyjaciel K. Klinga prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Ignacy Mościcki wraz z wojewodą lwowskim hr. Wojciechem Gołuchowskim oraz majorem Kazimierzem Jurgielewiczem późniejszym wicekomisarzem rządu miasta stołecznego Warszawy odwiedził dwór w Wydrnej i spotkał się z właścicielami okolicznych majątków. We dworze bywał także znany publicysta i pisarz Melchior Wańkowicz. Dwór w Wydrnej, w przeciwieństwie do zniszczonego dworu górnego i okolicznych posiadłości nie uległ dewastacji w czasach PRL i w dalszym ciągu należy do rodziny Sękowskich.

Dwór w Wydrnej wraz z parkiem oraz spichlerzem posiada duże wartości historyczne, naukowe i artystyczne. Zachowane do dzisiaj założenie, usytuowane jest na dużym terenie o charakterystycznej lokalizacji na skraju zabudowań wiejskich. Zespół ten stanowi ważny element w badaniach historii zarówno wsi Wydrna, jak i całego regionu oraz rodów go zamieszkujących. Nie do przecenienia jest także znaczenie edukacyjne tego miejsca jako świadka dawnej historii. Pomimo przekształceń, zespół ten stanowi znaczący element układu przestrzennego i kompozycyjnego, będąc wyróżnikiem miejscowości, stanowiącym o tradycji i tożsamości lokalnej społeczności oraz czynnikiem indywidualizującym krajobraz kulturowy Wydrnej.