W pierwszych dniach grudnia 2021 r. przeprowadziliśmy odbiór końcowy prac konserwatorskich przy zabytkowych oknach na klatce schodowej w kamienicy przy ul. Kraszewskiego 2 w Jarosławiu.
Tak jak wiele kamienic wznoszonych na naszym terenie w końcu XIX i na pocz. XX w. również ta przy ul. Kraszewskiego 2 w Jarosławiu charakteryzuje się bogatym wystrojem sztukatorskim elewacji i tak jak wiele innych można by określić ją mianem kamienicy czynszowej o podwyższonym standardzie. Ten usytuowany w centrum miasta budynek poza wspaniałą elewacją zachował reprezentacyjną sień wejściową z wystrojem sztukatorskim, wzorzyste ceramiczne posadzki, piękną, metalową balustradę schodów, a także (co jest już rzadsze) oryginalną stolarkę okienną na klatce schodowej. Okna te (poddane obecnie konserwacji i częściowej rekonstrukcji) wraz z wahadłowymi drzwiami oddzielającymi sień od klatki schodowej oraz głównymi drzwiami wejściowymi są elementami powstałymi w czasie budowy kamienicy i wyróżniają się one dekoracyjnymi podziałami skrzydeł i nadświetli oraz wyjątkowo bogatym opracowaniem snycerskim od strony wewnętrza (co stanowi swego rodzaju ewenement).
Prace konserwatorskie objęły w 2021 r. trzy okna zlokalizowane na półpiętrach klatki schodowej, z czego dwa, to duże prostokątne, dwuskrzydłowe okna, zamknięte górą półkolistymi nadświetlami oddzielonymi szerokimi ślemionami, a jedno, na najwyższym półpiętrze, to niewielkie półkoliste okno zredukowane jedynie do formy nadświetla okien na niższych kondygnacjach.
Prostokątne skrzydła okienne posiadają dekoracyjny kratownicowy podział, nadświetla zaś dzielone są kołami oraz koncentrycznymi półkolami połączonymi promieniami. Szczebliny skrzydeł okiennych oraz nadświetli są profinowane, a listwy przymykowe przybrały formę pilastrów o profilowanych trzonach i rzeźbionych kapitelach. Największą ozdobą omawianych okien są szerokie ślemiona ozdobione profilami oraz płycinami w których znajduje się snycerska dekoracja w formie wici roślinnych. Przeszklenia okien pierwotnie stanowiły przeźroczyste szyby w wytrawioną koronką oraz wstawione w największych polach skrzydeł okiennych wyobrażenia trawionych w szkle aniołków.
Do czasu konserwacji okna dotrwały silnie zniszczone i zdekompletowane. Zniszczeniu uległo większość oryginalnych, dekoracyjnych szyb (w tym niestety wszystkie z aniołkami) i występowały znaczne ubytki kitów. W jednym oknie brakowało całego nadświetla, a ponadto występowały ubytki i zniszczenia poszczególnych dekoracji i profili drewnianych oraz metalowych okuć.
Przed podjęciem prac konserwatorskich przy oknach w pierwszej kolejności (na początku 2020 r.) wykonane zostały badania konserwatorskie w obrębie sieni wejściowej i klatki schodowej w zakresie ścian, sufitów, sztukaterii oraz stolarki. W wyniku przeprowadzonych badań poza resztkami kolorami niestety nie ujawniono prawie żadnych śladów dekoracji malarskiej wnętrz (w skutek czego wykonana została ich aranżacja kolorystyczna w oparciu odnalezione relikty powłok kolorystycznych bez rekonstrukcji dekoracji malarskiej) ale za to udało się ustalić pierwotną kolorystykę stolarki okiennej i drzwiowej. W czasie badań, stwierdzono jednoznacznie że na całej wewnętrznej stolarce klatki schodowej i sieni kamienicy, pod licznymi nawarstwieniami farb olejnych w różnych kolorach, bezpośrednio na drewnie modrzewiowym położona jest półkryjąca, brązowa powłoka.
W toku prac konserwatorskich usunięto przemalowania olejne drewna, zrekonstruowano łukowate nadświetle, oraz ubytki dekoracji snycerskiej i profili. Uzupełniono oryginalne szklenie powtarzając na wszystkich brakujących szybach motyw zachowanej na oryginałach trawionej koronki. Zrekonstruowano ubytki metalowych okuć, a na drewnie wykonano półkryjącą brązową powłokę zbliżoną estetycznie do powłoki pierwotnej, ujawnionej w trakcie badań.
Ze względu na unikatowy charakter, wysokie walory zabytkowe oraz zły stan zachowania prace powyższe zrealizowano przy wydatnym wsparciu finansowym Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
