Konserwacja stolarki okiennej w Willi przy ul. Dąbrowskiego 2 w Jarosławiu

Zakończony został drugi etap (pierwszy po wpisaniu do rejestru zabytków) prac konserwatorskich i restauratorskich w obrębie stolarki okiennej poddasza w Willi przy ul. Dąbrowskiego 2 w Jarosławiu.

W roku bieżącym zrealizowano prace przy sześciu oknach w partii poddasza (w tym jedno wewnętrzne) oraz przy elementach trzech okien w partii parteru.

Prace przy czterech oknach poddasza zostały dofinansowane ze środków Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.    

 

Willa przy ul. Dąbrowskiego 2 w Jarosławiu wpisana została do rejestru zabytków w listopadzie 2022 r., jednak pierwsze prace o charakterze zabezpieczającym obejmujące dach wraz z obróbkami, rynnami i rurami spustowymi oraz kominy, a także prace konserwatorskie i restauratorskie przy pierwszych oknach prowadzone były od czerwca 2021 r.

W toku prac przy dachu okazało się, że stolarka okienna w lukarnach, a w zasadzie zewnętrzne skrzydła są w tak złym stanie technicznym, że wymagają natychmiastowego częściowego demontażu i prowizorycznego zabezpieczenia otworów.

Prace przy oknach poddasza rozpoczęto z końcem 2021 r. kiedy zdemontowane skrzydła okien oraz profilowane opaski okienne przetransportowane zostały do pracowni stolarsko-konserwatorskiej, a zakończyły się odbiorem prac konserwatorskich w dniu 13.12.2023 r.

 

Ze względu na okresowe zamakanie (spowodowane uszkodzeniami obróbek blacharskich) wieloletni brak jakichkolwiek zabiegów konserwatorskich oraz silne przegrzewanie w okresie letnim, zarówno skrzydła okienne jak i opaski tylko w niewielkim stopniu nadają się do dalszego użytkowania. Drewno było silnie spękane, zaś powierzchnia zwietrzała do tego stopnia, że profile zatraciły czytelność. Ponadto w miejscach narażonych na zamakanie drewno było zmurszałe oraz z widocznymi śladami żerowania owadów. Kity mocujące szklenie były luźne lub nie było ich w ogóle, a same szyby w sporej części były już wtórne. Połączenia konstrukcyjne poszczególnych elementów były rozluźnione do tego stopnia, że część skrzydeł przy otworzeniu po prostu się rozpadła. Całości tego dramatycznego obrazu dopełniały wszelkiej maści sylikony, pianki montażowe, dokładane cyklicznie uszczelki oraz niefachowe uzupełnienia i gwoździe.

 

Podjęta została wiec decyzja, że niemal wszystkie zewnętrzne skrzydła oraz profilowane opaski zostaną zrekonstruowane (tak jak pierwotnie w drewnie modrzewiowym i sosnowym) z powtórzeniem pierwotnych kształtów i profili. Natomiast wszystkie, historyczne okucia w postaci zawrotnic, haków, oraz kątowników zostaną zachowane i zamontowane na nowych skrzydłach. Zawiasy ze względu na silną korozję wymagały wymiany na nowe.

 

Ościeżnice okien zintegrowane z drewnianymi konstrukcjami lukarn nie pozwalały na ich choćby fragmentaryczny demontaż i musiały zostać poddane pracom konserwatorskim na miejscu. Ościeżnice oczyszczono z łuszczących się, licznych powłok malarskich.

Elementy ościeżnic w elewacji południowej i zachodniej na skutek silnego przegrzewania w sezonie letnim były silnie spękane oraz zdeformowane co wymagało wykonania licznych fleków, a także listew doszczelniających na styku ze skrzydłami okiennymi.

Skrzydła wewnętrzne zachowane były w stosunkowo dobrym stanie. Występowały co prawda  niewielkie deformacje, ubytki oraz rozluźnienie elementów konstrukcyjnych które wymagały wykonania fleków oraz sklejenia, jednak zasadniczy zakres prac polegał w tym wypadku na oczyszczeniu ze starych powłok malarskich, zabezpieczeniu antykorozyjnemu żelaznych zawiasów i zamków, wykonaniu nowej powłoki wykończeniowej oraz czyszczeniu i polerowaniu mosiężnych klamek.

 

Warto podkreślić, ze w wewnętrznych skrzydłach okiennych zachowała się znaczna ilość pierwotnych szyb z charakterystyczną nierówną/płynącą powierzchnią i pęcherzykami powietrza. Ze względu na ich kruchość i ryzyko uszkodzenia, podjęta została decyzja że zewnętrzne skrzydła okienne w większości poddane zostaną pracom konserwatorskim bez rozszalenia. Takie rozwiązanie równocześnie umożliwiło zachowanie znacznej ilości dawnych kitów szklarskich (również dosyć nierównych), które wymianie uległy jedynie w partiach silnie spękanych i osypujących się, a w partiach pozostałych jedynie je uzupełniono.

 

W oparciu o wykonaną stratygrafie na wybranych elementach okien i drzwi na poddaszu oraz parterze udało się ustalić pierwotną kolorystykę stolarki jako lekko przełamaną beżem biel. W toku prac ostateczną powłokę malarską wykonano w takiej właśnie kolorystyce.

 

W roku 2021/22 wykonano kompleksowe prace przy trzech oknach poddasza (od strony zachodniej i południowej)

W 2023 r. wykonano kompleksowe prace przy sześciu oknach poddasza (w tym jedno wewnętrzne) oraz przy częściach trzech okien w parterze.