Wpis do rejestru budynku nr 9 przy ul. Lubelskiej w Jarosławiu

Budynek położony jest na terenie zabytkowej zabudowy miasta Jarosławia na działce  nr 1992 – obręb 4 Jarosławia, w bliskim sąsiedztwie Rynku. Obiekt usytuowany w zwartej zabudowie. Od południa sąsiaduje z Domem Towarowym, od północy z zakładem gastronomicznym, od zachodu zaś z częścią ogrodową działki. 

Budynek murowany z cegły, tynkowany, więźba dachowa płatwiowo kleszczowa drewniana, dach dwuspadowy kryty blachą. Zasadniczy układ wnętrz jest dwutraktowy, z sienią przelotową oraz klatką schodową usytuowaną w tylnym trakcie.  W części podpiwniczony - piwnice nakryte stropami odcinkowymi ceglanymi na belkach stalowych. Założony na rzucie prostokąta z ryzalitem mieszczącym pion sanitarny. Elewacja frontowa - wschodnia, dziewięcioosiowa, otynkowana gładko, boniowana na całej wysokości parteru z wydanymi boniami flankującymi. Cokół oblicowany sztucznym kamieniem w kolorze szaro-brązowym. W cokole od strony wschodniej małe okienka piwniczne. Gzyms między kondygnacjowy profilowany. Gzyms wieńczący, wsparty na czterech pilastrach z głowicami zbliżonymi do korynckich; dwa flankują całą elewację, a dwa balkon.

 Wejście główne w elewacji frontowej prowadzi do sieni, w której znajdują się wejścia do lokali użytkowych i na dwubiegową klatkę schodową usytuowaną po stronie północnej. Otwory okienne i otwór bramny w profilowanych obramieniach zwieńczonych maszkaronem w otoczeniu liści akantu. Pod oknami I piętra podokienniki oraz ława parapetowa, która przecina całą kondygnację. W osi środkowej balkon o konstrukcji stalowej, o bogatej kowalsko opracowanej balustradzie o motywach roślinnych. Balkon wsparty jest na trzech profilowanych belkach; pod belkami ażurowe wsporniki wykonane technikami kowalskimi. Elewacja tylna - zachodnia asymetryczna, ośmioosiowa, częściowo tynkowana. 


W osi budynku otwór sieni i dwuskrzydłowe drewniane drzwi z naświetlem prowadzące na znajdująca się w południowej części budynku galeryjkę komunikacyjną I piętra. Na końcu galeryjki mały drewniany ganek. Elewacja boczna północna na wysokości I piętra gładko otynkowana, bez otworów, z reklamą wielkoformatową. 

Pierwsza informacja o zabudowie działki pochodzi ze starej księgi gruntowej i mówi o tym, że wybudowany na niej był dom, który jego właścicielka - Karolina z Rungów, żona Wilhelma Weissa w 1825 roku sprzedała Zuzannie Mitschke, jej synowi Stefanowi i ich spadkobiercom.  W 1859 roku samodzielnym właścicielem domu był Stefan Mitsche. Zapewne ten dom widnieje na planie katastralnym z 1879 roku jako duży drewniany, na rzucie prostokąta z przybudówką od strony zachodniej. W 1893 roku właścicielami nieruchomości byli Karol i Aniela Fischer. W 1895 roku dom zakupił dr Julian Ruczka, a w 1905 roku nieruchomość należała do Wiktora Ramerta i Marii z Ruczków Ramertowej. Zapewne w końcu XIX lub na samym początku XX w. na działce została wybudowana kamienica jednopiętrowa wzmiankowana po raz pierwszy w grudniu 1903 roku. W 1910 roku zakupił ja dr Władysław Czyżewicz. Od lutego do grudnia 1917 roku należała do Friedy Armhaus, po niej właścicielką nieruchomości została Cyrla Pesi Bach, a w 1936 roku drogą spadku przeszła na własność Goldy Bach. W 1950 roku Mojżesz Korman działający jako pełnomocnik swej żony Goldy (Gołdy) z domu Bach Korman dokonał sprzedaży kamienicy oraz znajdujących się na działce parterowych murowanych oficyn. 3/4 kamienicy kupił Karol Bielec, W 1958 roku kamienica w 3/4 była własnością jego córki Janiny Kozłowskiej i w 1/4 Alicji Babińskiej. W końcu XX wieku i na początku XXI wieku poszczególne mieszkania zostały wykupione przez dotychczasowych użytkowników. 

W 1959 roku na wniosek Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Jarosławiu został przeprowadzony remont budynku, następny remont został przeprowadzony w 1991 roku na wniosek Urzędu Miasta Jarosławia. W okresie od października 1998 r. do lipca 1999 r. wykonano remont kapitalny budynku i przebudowano kanalizację. W 1999 roku wymieniono instalację rozprowadzenia gazu, w latach 2000-2001 r. wykonano remont elewacji. Obecnie budynek pełni funkcje gastronomiczne, handlowe. 

Kamienica, będąca przedmiotem wpisu do rejestru zabytków, w pełni zasługuje na objęcie ochroną konserwatorską. Jej niezaprzeczalną wartość stanowi przede wszystkim zachowana bryła obiektu, wystrój elewacji, a także w części zachowane oryginalne wyposażenie wnętrza klatki schodowej i posadzki sieni. Budynek prezentuje wartościowy przykład architektury z przełomu XIX/XX wieku, utrzymany w konwencji estetyki klasycyzującej. Stanowi ważny element zabudowy ulicy Lubelskiej, a także zachowuje ważny aspekt rozwoju historii urbanistyki miasta Jarosławia.